A |
|
Préhistorie |
| |
| |
1 |
Tjongercultuur, nederzetting onder de Rabobank |
| 10.000 v Chr |
| |
2 |
Jagers en verzamelaars bewonen hutten in het huidige Veld van Angeren |
| 2000 v Chr |
| |
3 |
Sporen van bewoning rond de Kamervoort en het Meer in Angeren, op Bergerden, op de Kamp en de Woerd in Doornenburg en de Kerkelanden bij Huissen |
| 700 en 300 v Chr |
| B |
|
Op de grens van de Romeinse wereld |
| |
| |
4 |
Romeinen maken de Rijn tot hun Rijksgrens: de Betuwe wordt grensgebied. Bataven, als bewakers Romeinse Rijksgrens, vestigen zich in de Betuwe: op de Heuvel |
| 12 voor Chr |
| |
5 |
Onder leiding van Julius Civilis komen de Bataven in opstand tegen de Romeinen. De Bataafse nederzetting in Ressen wordt verwoest. |
| 69 |
| |
6 |
Romeinen verleggen de grens naar het zuiden; Franken vestigen zich in de Betuwe. |
| 250 |
| C |
|
Tijd van ridders en monniken |
| |
| |
7 |
Heerschappij van de Franken: de Frankische koning Clovis (481-511), tot het christendom bekeerd, oefent in de Betuwe gezag uit. Ressen komt in bezit van Frankische koning. Eerste vermelding van Ressen. Frankische strijders liggen begraven midden in Angeren. |
| 500-700 |
| |
8 |
Werenfridus bekeert de Betuwe tot het christendom. In Nijmegen wordt door Karel de Grote een palts gebouwd; dit leidde tot voedselleveranties uit de Betuwe |
| ca. 750 |
| |
9 |
Gerward, een geestelijke van Frankische adel, had onroerend goed in Gendt en aldaar ook Nederlands 1e bibliotheek: 23 titels van manuscripten zijn daarvan vermeld. |
| 790-850 |
| |
10 |
Het klooster van Lorsch bij Mannheim ontvangt schenkingen uit de Betuwe: In 793 schenken Walter en Richlint een hoeve met bijbehorende gebouwen in Gannita Dit is 1e vermelding Gendt (Gannita) Verdere schenkingen: de Gendtse waard met kerk, de kerk van Angeren en 2 hoeven, de St Maartenskerk in Gendt en de Hof van Gendt (bevestigd door Keizer Lotharius III in 1125) |
| 790-1024 |
| |
11 |
Bij het verdelingsverdrag van Verdun komt de gouw Batua (Betuwe) bij het Middenrijk van Lotharius . In 925 komt de Betuwe als onderdeel van de Lotharingse gebieden definitief bij het oost-Frankische (later Duitse) Rijk. |
| 843 |
| |
12 |
Noormannen in de Betuwe. Noormannenleider Rorik krijgt van keizer Lotharius de hof van Gendt, die hem later weer wordt ontnomen omdat hij onvoldoende bescherming tegen de Vikingaanvallen geeft. Plunderende Noormannen bezetten de Nijmeegse palts. In 885 eindigt het Noormannenbewind in de Betuwe.
|
| 850-885 |
| |
13 |
Periode van grote onzekerheid en oorlog in Lotharingen
|
| 900-1050 |
| D |
|
Handel en staatsvorming |
| |
| |
14 |
In Huissen op de Hazenberg verrijst een toren (een motte) als bescheming in de tijden van grote politieke onrust (opstanden van edelen zoals Balderik en Adela) |
| ca.1000 |
| |
15 |
Angeren blijkt een belangrijke keizerlijke tolplaats aan de Rijn te zijn |
| 1145-1226 |
| |
16 |
De graaf van Kleef krijgt bezit in Ressen |
| 1167 |
| |
17 |
Volgens de bisschop Godfried van Reenen krijgt zijn zuster Heilwig van Reenen van haar vader Bemele juxta Noviomagum. Dit is 1e vermelding Bemmel (Bemele) |
| 1178 |
| |
18 |
Het Benedictijner klooster Lorsch verkoopt zijn bezit in Gendt, Doornenburg en Angeren aan graaf Gerard van Gelre |
| 1228-29 |
| |
19 |
Gendt krijgt stadsrechten van Graaf Otto II voor juli 1233. In 1312 worden deze ongeldig verklaard, maar direct weer toegewezen door Graaf Reinald I van Gelre. |
| 1233 |
| |
20 |
De graaf van Kleef krijgt de tol in Huissen; |
| ca. 1240 |
| |
21 |
Partijstrijd tussen de adel (Twist tussen Heeckerens en Bronkhorsten) |
| 1300-1400 |
| |
22 |
Graaf Dirk IX van Kleef draagt zijn hof te Hulhuizen over aan Hendrik van Hulhuizen |
| 1316 |
| |
23 |
Huissen krijgt stadsrechten van de graaf van Kleef |
| 1319 |
| |
24 |
De graaf van Gelre koopt Ressense goederen aan. |
| 1385 |
| |
25 |
Grote brand legt groot deel van Huissen in de as
|
| 1493 |
| |
26 |
Belegering van het Kleefse Huissen door Karel van Gelre mislukt |
| 1502 |
| |
27 |
Hertog Karel van Geldre geeft stad, kerspel en heerlijkheid Gendt in leen aan Hendrik van Gendt. Die bezit volledig de hoge jurisdictie en de lage jurisdictie over het gebied buiten de stad |
| 1506 |
| |
28 |
Karel V krijgt Gelre, dat bij de Nederlanden komt. |
| 1543 |
| |
29 |
Rond deze tijd verlegt de Waal zich waardoor Gendt en Erlecom geen bestuurlijke eenheid meer vormen en gescheiden worden |
| 1548 |
| |
30 |
Gendt Hanzenstad. Gendt is een van de kleine steden die nog steeds contributie aan de Hanze betalen en er dus lid van zijn |
| 1554 |
| E |
|
Burchten en kastelen |
| |
| |
31 |
Opkomst Gelre en Kleve en de tegenstellingen, Markeren van gebieden door bezit, burchten en kastelen. |
| 1100-1500 |
| |
32 |
Bouw van de burcht te Hulhuizen, als Kleefs kasteel, bouw romaanse kerk in Ressen (een van de oudste van Nederland) |
| ca.1200 |
| |
33 |
Vorming eiland met slot Kinkelenburg in Bemmel |
| 1200-1400 |
| |
34 |
Bouw van de Doornenburg, als Gelders kasteel. Eerste vermelding van kasteel Doornenburg. |
| 1295 |
| |
35 |
Bouw Brugdijk |
| 1300-1400 |
| |
36 |
Bouw Huize Doornik |
| 1326 |
| |
37 |
Bouw Huis te Bemmel |
| 1354 |
| |
38 |
Bouw Hof te Haalderen (Essenpas) |
| 1402 |
| |
39 |
Bouw De Pollenbeering (huis Bronkhorst) |
| 1412 |
| |
40 |
Oudste vermelding van het huis Poelwijk met als bezitter Thomas Collaert. Voor 1731 afbraak van het middeleeuwse huis Poelwijk, uitgezonderd de toren. Rond 1866 verschijnt een nieuw woonhuis bij de poorttoren. |
| 1441 |
| |
41 |
Bouw Huis te Ressen |
| 17e eeuw |
| |
42 |
Kasteel De Plak |
| 17e eeuw |
| F |
|
Godsdienststrijd |
| |
| |
43 |
Protestante Republiek (Bemmel en Gendt) tegenover katholieke Kleef (Huissen). De katholieken uit Bemmel en Ressen gingen naar de kerk in Huissen (via de Papenstraat) en de katholieke Gendtenaren naar Hulhuizen. |
| 1500 - 1800 |
| |
44 |
Willem van Gendt kiest de zijde van de opstand tegen Filips II |
| ca.1575 |
| |
45 |
Het Kleefse Huissen blijft een katholieke enclave in het protestante Gelderland (waar sedert 1582 de reformatie de enig toegestane religie was) |
| 1578 |
| |
46 |
Godsdienstvrijheid |
| 1795 |
| G |
|
Water en dijken |
| |
| |
47 |
De land- en dijkbrief van de Betuwe wordt uitgevaardigd door de graaf van Gelre, waarin wordt gemeld dat de bedijking in de Betuwe (vanaf 1200) is afgerond. |
| 1328 |
| |
48 |
Dijkdoorbraak onder Hulhuizen. De burcht en de kapel van Hulhuizen worden verzwolgen door de te sterke Waal |
| 1644 |
| |
49 |
Opening Pannerdensch Kanaal zodat Neder-Rijn meer water krijgt. In 1742 bouw van de Sterreschans ter verdediging van het Pannerdensch Kanaal, in 1795 wordt de Sterreschans ontmanteld. |
| 1707 |
| |
50 |
Dijkdoorbraak tussen Huissen en Angeren ter hoogte van de Grote Bloem |
| 1769 |
| |
51 |
Dijkdoorbraak te Haalderen doet kolken ontstaan, maar betekent einde van het dorp |
| 1784 |
| |
52 |
Dijkdoorbraak verzwelgt Doornik |
| 1799 |
| H |
|
De Franse tijd |
| |
| |
53 |
Gevechten in de Gendtse polder tussen Franse troepen en een leger uit Hannover, dat de stadhouder te hulp kwam. (komt de naam Franse weide vandaan) In 1799 komt Gendt in verzet tegen Franse overheersing door omhakken vrijheidsboom. |
| 1795 |
| I |
|
Het koninkrijk der Nederlanden |
| |
| |
54 |
Huissen wordt ingelijfd bij het koninkrijk Holland, nadat het in 1804 onderdeel was geworden van het groothertogdom Berg dat werd bestuurd door Napoleons zwager Joachim Murat (later koning van Napels en Sicilië). In 1813 komt Huissen wederom bij de Pruissen, maar in 1817 worden zowel Huissen als Hulhuizen bij Nederland gevoegd. |
| 1808 |
| |
55 |
Ontstaan van de burgerlijke gemeente Gendt volgens napoleontische wetgeving. In 1817 komt Hulhuizen bij Gendt. |
| 1811 |
| |
56 |
Ontstaan van de gemeente Bemmel (Angeren, Bemmel, Doornenburg, Haalderen, Ressen-Doornik) |
| 1818 |
| J |
|
Industrialisatie |
| |
| |
57 |
Oude Postweg in Ressen als verbinding tussen Arnhem en Nijmegen |
| 1300-1600 |
| |
58 |
Invoering van de tabaksteelt in de Betuwe |
| ca. 1676 |
| |
59 |
Opkomst van de baksteenindustrie in Angeren, Bemmel, Doornenburg, Gendt, Haalderen en Huissen. (1696 1e veldoven De Roswaard) |
| 1820 |
| |
60 |
Steenoven van Bouricius te Haalderen |
| 1824 |
| |
61 |
Bouw van Fort Pannerden om de watertoevoer voor de Hollandse Waterlinie veilig te stellen. |
| 1869 |
| |
62 |
Spoorlijn Arnhem - Nijmegen en Station Ressen-Bemmel. Van 1907-1935 Betuwsche Stoomtramweg Maatschappij, de tram van Arnhem naar Nijmegen via Huissen, Bemmel en Lent. |
| 1879-1981 |
| |
63 |
Grote sociale activiteit, resulterend in een vakbeweging voor steenfabrieksarbeiders o.l.v. pastoor Th. Huijgens en Hendrik Braam |
| 1895-1896 |
| |
64 |
Herstichting van Haalderen als dorp van steenbakkers |
| 1933 |
| |
65 |
Snelweg A325 doorkruist Ressen |
| 1939 |
| K |
|
Bezetting en bevrijding |
| |
| |
66 |
Kasteel Doornenburg gerestaureerd in middeleeuwse staat. In 1945 wordt kasteel de Doornenburg door Engelse vliegtuigen gebombardeerd en in 1966 gerestaureerd. |
| 1941 |
| |
67 |
17 september: oorlog in de Betuwe: Bemmel gebombardeerd, Market Garden
4 oktober: kerktoren van Gendt opgeblazen
13 oktober: Gendt geëvacueerd
17 november: Bemmel geëvacueerd (Manneneiland)
|
| 1944 |
| |
68 |
2 april: Gendt bevrijd door Britse troepen
5 mei: bevrijding
|
| 1945 |
| |
69 |
Kapel op de heuvel ter herinnering van de slag in de Betuwe |
| 1946 |
| L |
|
Naoorlogse tijden |
| |
| |
70 |
IJssellinie. Betuwe onderdeel van de koude oorlog. Bouw van kazematten. |
| 1949-1963 |
| |
71 |
Komst Ambonezen in Haalderen |
| 1952 |
| |
72 |
1e Nederlandse Pony Jaarmarkt in Bemmel |
| 1957 |
| |
73 |
Bouw veiling oost-Nederland (VON) in Angeren (Veiling Ressen / Veiling Huissen Bemmel) |
| |
| |
74 |
Start aanleg Betuwelijn met tunnel onder Pannerdens kanaal |
| 2000 |
| |
75 |
Samenvoeging Bemmel, Gendt en Huissen tot gemeente Lingewaard
|
| 25 feb 2000 |
