Archeologie: Locatie Bemmel - Essenpas
Naar
aanleiding van de uitbreidingsplannen van de toenmalige gemeente Bemmel is
vooruitlopend op de realisatie van de woningbouw op advies van de ROB door
Archeologisch Adviesbureau RAAP in de jaren 1995-1997 archeologisch
vooronderzoek uitgevoerd op bouwlocatie 3 - de Essenpas en reservelocatie 5 - de Klaverkamp. Doel van het
onderzoek was het in kaart brengen van de archeologische waarden in het
plangebied om in de verdere planvorming hiermee rekening te kunnen houden.
Ondanks het feit dat beide locaties meer dan een kilometer van elkaar
verwijderd liggen, zijn er duidelijke overeenkomsten waar te nemen met
betrekking tot de bodemopbouw. Ook op deze locaties bestaat de bodem voor een
belangrijk deel uit de eerder genoemde stroomgordelafzettingen, evenals op
locatie 1 en de reservelocatie. Naast oppervlaktewaarnemingen op enkele percelen
zijn in totaal 231 grondboringen verricht binnen deze twee locaties.
Met betrekking tot locatie de Essenpas zijn in de archieven van de ROB (het CAA en het
CMA)
geen vindplaatsen geregistreerd binnen de grenzen van deze bouwlocatie.
Informatie van de Historische Kring en gegevens uit de literatuur leverde echter
de vermoedelijke locatie van een laat-middeleeuwse woonplaats op. Uiteindelijk
zijn op deze bouwlocatie twee belangrijke vindplaatsen aangetroffen.
|
Vindplaats 1 betreft het terrein waarop de enkele jaren geleden gesloopte
'boerderij van Breunissen' heeft gestaan. Overblijfselen van de omgrachting zijn
nog deels in het terrein aanwezig. Op de plaats van de boerderij zijn fragmenten
van kloostermoppen gevonden. Buiten de omgrachting zijn eveneens fragmenten van
laat-middeleeuwse kloostermoppen, aardewerkscherven botfragmenten en houtskool
aangetroffen, evenals recenter puin.
Op basis van deze resultaten is voorgesteld om het terrein door middel van
geofysisch onderzoek nader te onderzoeken. Dit omdat mogelijk werd geacht dat er
nog fundamenten of resten daarvan in de ondergrond aanwezig zijn die mogelijk
hebben toebehoord aan het kasteel de 'Hof to Haeldern'. De resultaten van de
oppervlakte-weerstandsmetingen op deze vindplaats kunt u op verderop bewonderen.
Het (hoofd-)gebouw van de Essenpas heeft in het noordoosten van het omgrachte
terrein, dat in vier 'kwartieren' verdeeld lijkt te zijn geweest, gelegen. De
momenteel nog herkenbare oprijlaan sluit aan op het zuidoostelijke kwartier.
Vindplaats 2 ligt circa 150 meter ten zuiden van de Essenpas. Hier zijn
stukken tufsteen, fragmenten van kloostermoppen (van uitzonderlijk groot
formaat) en dakleien, mortel alsmede grote veldkeien en brokken natuursteen
gevonden. Ook werden er diverse gesmede spijkers aangetroffen.
|
Na het zetten van controleboringen en het uitvoeren van een geofysisch onderzoek
ging het ook hier om een stenen gebouw, naar alle waarschijnlijkheid de resten
van de verloren gegane 'Haldersche kapelle'. De centraal in het onderzochte
areaal gelegen structuur kan als kapel worden geïnterpreteerd. Het gebouw was
namelijk georiënteerd, dat wil zeggen naar het oosten gericht. De ingang lag
aan de (rechte) westzijde, de oostzijde werd afgesloten door een absis (een
ronde of veelhoekige uitbouw). Het gebouw is acht à negen meter lang geweest.
De locatie van de vermoedelijke 'Haldersche kapelle' is omgeven geweest door een
rechthoekige structuur, waarvan met zand en puin opgevulde greppels zijn
teruggevonden.

De resultaten van het archeologisch onderzoek op bouwlocatie 3 vormen
een belangrijke bijdrage tot de kennis van het cultuurhistorisch erfgoed van
Bemmel en in het bijzonder van Haalderen. Dit heeft er dan ook toe geleid dat
RAAP de aanbeveling heeft gedaan deze vindplaatsen te ontzien bij de inrichting
van het gebied. De desbetreffende terreinen dienen bij voorkeur als
cultuurhistorische monumenten in de nieuwbouw te worden geïntegreerd. Men heeft
uiteindelijk bij het opstellen van het stedebouwkundig plan de structuur van het
centraal gelegen omgrachte kasteelterrein gehandhaafd en versterkt. Of de
locatie van de kapel blijft gevrijwaard van bebouwing zal de toekomst leren.
Aanvullend archeologisch onderzoek op de Essenpas
Met
het oog op inpassing van de resten van de kapel in de bouwplannen is in het
najaar van 2000 een aanvullend archeologisch onderzoek (AAO) door middel van het
graven van enkele proefsleuven uitgevoerd door het Archeologisch Diensten
Centrum in opdracht van de gemeente Bemmel. Tevens zijn in het voorjaar van 2001
het verplaatsen van een kastanjeboom, het uitgraven van de gracht en de bouwput
op de voormalige kasteellocatie archeologisch begeleid. Zo gauw de resultaten
van het onderzoek zijn gepubliceerd, zullen deze op de webpagina worden
opgenomen.
|